In de afgelopen 40 jaar zijn er talloze dingen ons leven binnen geslopen die er beter weer uit verwijderd kunnen worden. Eén daarvan is de uitbundige viering van een lange reeks gewone momenten in het leven. Deze ‘feesten’ worden min of meer verwacht, met alle toeters, bellen en cadeaus van dien. Op zich is dat niet vreemd in een wereld die geld, hebzucht en status als grootste goed ziet. Want in zo’n wereld is de persoonlijke aandacht al lang ingeruild voor uiterlijk vertoon en kant-en-klare teksten (kleding, posters en kaarten).

De vorm en omvang kenmerken zich door overdadigheid, maar de inhoud moet het doen met leegte en onpersoonlijkheid. Hoogste tijd dus om eens stil te staan bij de sociale ‘normen’ die we –bijna ongemerkt- hebben aangenomen, en de werkelijke inhoud van dingen onder de loep te nemen.

Geboorte: abnormaal

Het feest begint al met de babyshower als iemand zwanger is, vol spelletjes en cadeautjes. Daarbij is het alsof de zwangerschap een abnormale en buitengewone prestatie is waar (vooral) de moeder voor in het zonnetje moet worden gezet.

De daarop volgende geboorte wordt groot en breed ‘uitgekraamd’ in de voortuin, terwijl de kraamvisite, die van oorsprong bedoeld is om de baby letterlijk te laten ‘ruiken’ aan alle vrouwen en te introduceren in de roedel (en dus eigenlijk het belangrijkste is) inmiddels wordt gezien als een noodzakelijk kwaad. Het kind wordt vaak op afstand gehouden van de bezoekers uit angst voor een bacterie en ziekte, en de gesprekken concentreren zich op de ‘figuur van de moeder’ en de (vaak overbodige) cadeautjes die worden meegenomen. Een uitgebreide etalage van het aantal ontvangen kaarten moet de uitdrukking zijn van de populariteit van de ouders, en elke dag opnieuw worden nieuwe foto’s van het gelukkige gezin genomen en met de massa gedeeld.

Voor de buitenwereld is het betreffende ‘prinsje’ of ‘prinsesje’ gevierd, maar in huis ligt de planning al klaar voor de uitbesteding.

Kinderfeestjes: prestatie van de ouders?

Elke verjaardag van een kind moet uitbundig gevierd worden. Eén cadeautje is al lang niet meer genoeg, en iedereen probeert elkaar te overtroeven in zowel de cadeaus als het bijbehorende feestje. Gewoon buiten thuis spelen is er niet meer bij, en alles wordt uit de kast getrokken om te ‘scoren’ op alle fronten.

Ook hierbij lijkt het uiterlijk vertoon (van de ouders) belangrijker dan het geluk(sgevoel) van het kind.

Schoolprestaties en diploma’s: niets bijzonders

Ook een schoolprestatie of behaald diploma lijkt een abnormale prestatie te zijn geworden die groot moet worden uitgelicht. Daar hoort vanzelfsprekend een ruime beloning bij, in geld of goederen. Het besef van (meestal) de jongere dat scholing en opleiding op zich al een groot cadeau zijn, is daarbij al lang uit beeld verdwenen.

Ook hier is het vaak meer de behoefte van de ouders om te laten zien wat hun kind presteert dan die van het kind zelf.

Verjaardagen: gewoon

De reden die het meest wordt aangevoerd als iemand ergens niet bij kan zijn, is het ‘hebben van een verjaardag’. Meestal wordt dat ook nog verwoord als “ik moet naar een verjaardag”. Maar waarom moeten wij naar een verjaardag? Wat heeft een ander te maken met de dag waarop iemand –gewoon- een leeftijdsgrens passeert? En vanwaar die cadeaus?

En waarom moet intussen ook elk lustrum of decennium in leeftijd aan de buitenwereld kenbaar worden gemaakt. Was het vroeger alleen het vijftigste jaar waarop “Sara en Abraham” tevoorschijn werden gehaald (omdat iemand dan een zekere wijsheid werd toegedicht), nu is het om de haverklap raak. Grote spandoeken met zogenaamde grappen en grollen vragen de aandacht van buurt en voorbijgangers, en de meest grote en wanstaltige opblaaspoppen worden daarvoor ingehuurd.

Persoonlijk kan ik géén andere reden voor dit feest ontdekken dan dat het de commercie dient.

Met pensioen: beter opletten

Vreemd genoeg krijgt deze belangrijke mijlpaal niet meer zo veel aandacht. Dat terwijl de aankondiging van dit moment nog enigszins een functie heeft (net als de kraamvisite), namelijk het laten weten dat iemand nu vrij is van werken. Daarmee is het niet alleen een belangrijk signaal aan de nabije omgeving dat de persoon in kwestie nu tijd heeft voor vrijwilligerswerk, maar ook een stille roep om aandacht en een blijvende betrokkenheid bij de samenleving.

Als er bewuster zou worden omgegaan met dat laatste aspect, dan zou de eenzaamheid onder ouderen een heel stuk minder zijn.

De dood: onhandig

Met name de dood is het moment geworden voor een uitbundige demonstratie van het ‘lijden’ en de pech in het leven. Daar komt de massa graag op af om zijn medeleven te betuigen terwijl het gros de persoon (of de familie) nauwelijks kende en er vaak helemaal geen contact mee had.
Het lijkt belangrijk om ‘van de partij’ te zijn, terwijl het medeleven niet verder gaat dan een vormelijke aanwezigheid zonder enig gevoel van verbinding. Urenlang wachten in de rij voor het handenschudden van maximaal vijf seconden staat symbool voor een ‘waardig’ afscheid, maar er wordt niets gedaan om de opvang van de nabestaande(n) te waarborgen.

De dood blijkt voor de meeste mensen nog steeds niet te bevatten, en de manier waarop velen ermee omgaan is op zijn minst onhandig.

Meer maatwerk gewenst, zonder cadeau

Zo zijn alle belangrijke momenten in het leven teruggebracht tot een uiterlijk vertoon, waarbij voorbij gegaan wordt aan de echte betekenis van dat waar ze voor staan: mijlpalen met een sociale relevantie voor diegene(n) die het aangaan. Momenten die vragen om een herijking van verantwoordelijkheden van iedereen die bij een persoon of familie is betrokken, en niet alleen bedoeld zijn om ‘je neus even te laten zien’, gewoon ‘van de partij te zijn’ of te scoren met een foto op de sociale media.

Het vieren van het bestaan is iets wat in feite elke dag opnieuw kan plaatsvinden door gewoon in contact te zijn met familie en vrienden. Van tijd tot tijd stil staan bij waar je staat en hoe je gaat, met op zijn tijd een feestje (spontaan, zonder vaste dag of reden).
In alle opzichten vraagt het leven om meer spontaniteit en meer maatwerk. Dat geldt ook voor de mijlpalen die iemand passeert.

En cadeaus in de vorm van geld of een ‘dingetje’? Laat die liever varen! Het krijgen van echte aandacht en zorg is vele malen meer waard dan iets waar je –doorgaans- niet op zit te wachten.
Breek met de trend van groter, mooier, beter en duurder. En breek met de gewoonte om ‘iets te doen’ omdat je denkt dat ‘men’ dat van je verwacht.

Om met de woorden van Guido Weijers te spreken: Maak van jouw verwachting niet mijn verplichting!
Houd je agenda zo leeg mogelijk voor spontane activiteiten of feestjes, vul hem niet met de verwachtingen van anderen en maak tijd voor dat wat echt goed voor je is.

Maak van jouw verwachting niet mijn verplichting (2)