Uit naam van gezondheid is er intussen een hele nieuwe markt ontstaan rondom rawfood, smoothies, detox, sixpacks, fitqirls en juicejunks. De oude fitness heeft plaats gemaakt voor de workout, en menigeen heeft de yoga en de zonnegroet nodig om tot rust te komen.
Nog nooit hebben we zoveel mensen gekend die hun leven vullen met fanatieke bezigheden waar ze niet over raken uitgepraat.

Buiten proporties

De Van Dale definieert een obsessie als ‘iets wat iemand onophoudelijk in zijn gedachten bezighoudt.’ In de psychiatrie zijn obsessies ‘ongewenste gedachten, beelden en impulsen die voortdurend terugkomen, soms de hele dag en nacht door.’  Daarmee is de aandacht voor het betreffende ‘ding’ dwangmatig en buiten proportioneel.

Zo is intussen niet alleen de (vermeende) gezondheid maar ook de mobiele telefoon een obsessie voor veel mensen geworden. Zodra het niet beschikbaar is, ontstaat er stress en paniek.

Kenmerk van onze prestatiemaatschappij

Het extreme, het fanatieke dat van een obsessie uitgaat, past natuurlijk in onze prestatiesamenleving waarin ‘gewoon’ niet meer goed genoeg is en iedereen iets wil hebben waarmee hij zich denkt te kunnen onderscheiden van een ander.

Maar de volharding, waarmee een obsessie gepaard gaat, gaat vaak ten koste van het leven als geheel. Want niet alleen relaties leiden daaronder, ook de financiële gezondheid van iemand ondervindt daarvan de negatieve effecten (zie publicaties van de Canadese psycholoog Robert Vallerand). Het kost immers wat het kost, zowel in tijd als geld. Dat geldt niet alleen voor een gamer of een fanatieke sporter (met keer op keer dezelfde blessures), maar ook voor de vitaminefreak en een digi-verslaafde.

Verslaafd en intolerant

Als we bezeten zijn van een obsessie, dan kunnen we maar aan één ding denken. Dan is er geen sprake meer van een liefhebberij of hobby, maar van een uit de voegen gebarsten passie. Elk genot wijkt dan voor een kritiekloze en dwangmatige gedrevenheid die gewoon een verslaving heet.

Maar in tegenstelling tot een ‘ouderwetse verslaving’ (alcohol of drugs), kenmerkt zich deze nieuwe verslaving ook door een flinke intolerantie ten opzichte van andersdenkenden. Want als iemand het zonder verse muntthee, smoothies en raw food moet stellen, volgt er onmiddellijk een vermanend commentaar. En als je niet meeholt in een marathon of het fitnesscentrum mijdt, dan zijn de reacties niet van de lucht.

In evenwicht

Als je je gezondheid met een obsessie meent te dienen, dan kom je uiteindelijk van een koude kermis thuis. Want het fanatiek najagen van iets ondermijnt onze natuurlijke balans. Dat wordt wel duidelijk als er weer eens een jonge, fanatieke sporter (die zo gezond leefde) zomaar ineens overlijdt.

Als er iets belangrijk is voor een gezond leven is het ‘in evenwicht zijn’: van alles wat en van niets te veel. En dat geldt voor zowel lichaam als geest.

Angst en hysterie: code rood

De storm in het land van de zorgverzekeringen is weer gaan liggen, en het is bekend wie welk aandeel heeft in onze omvangrijke ‘zorgmarkt’ van bijna 100 miljard per jaar. Ieder mens gebruikt dus gemiddeld zo’n 5.800,00 euro per jaar aan zorgkosten. En dat bedrag blijft maar stijgen. De vraag is dan ook wat ons leven waard is, per dag dat we langer leven.

Een paar cijfers

Mensen onder de 60 jaar gebruiken gemiddeld 3.000,00 euro, boven de 60 jaar 6,500 euro, boven de 75 jaar 10.000, boven de 85 jaar 16.000 en boven de 95 jaar zelfs 55.000 euro per jaar (zie CBS en RIVM). In onze opvatting moeten we er altijd alles aan doen om het leven (nog even) in stand te houden. Maar wanneer houdt dit op? Als de kosten van deze zorg de komende 20 jaar nog verdubbelen, hoe moet dat dan?

Mogen we onszelf de vraag stellen of de mens er op een zeker moment zelf geld moet bijleggen om zijn leven te verlengen? En wat doen we met de groep die wel 100.000 euro per jaar aan zorgkosten gebruikt?

Onze ethiek

Deze (ethische) vragen zijn uitermate moeilijk te beantwoorden. Want we staan immers niet meer stil bij de betekenis van het leven, en zijn ervan overtuigd dat het leven éénmalig is. De dood wordt daarom gezien als een kwaad, dat -kost wat het kost- geweerd moet worden. En we kunnen nauwelijks accepteren dat de dood zich op een ander moment aandient dan we zelf willen.

Maar waar is onze oude geloofsethiek die zegt dat ‘wij worden gehaald als de tijd er is’ (door God of het leven zelf bepaald)? Wat zou het voor onze ziel betekenen om nog een dagje langer op aarde te zijn? Een dagje, dat zoveel geld en inspanning kost van onze gezondheidszorg?

Robotisering van de mens

De angst voor de dood maakt dat we vechten tegen een enorme bierkaai. We menen ziekte op allerlei manieren te moeten onderdrukken en het oud-worden lijkt een wedloop van succes te zijn (zowel voor overheden als voor de mens zelf). De gemiddelde leeftijd moet alsmaar omhoog. Hoeveel geld dat kost, kan ons eigenlijk niet schelen.

Maar die instelling zal op een zeker moment tegen ons gaan werken. Want als we ons niet langer afvragen waarvoor het leven dient en het natuurlijke verband tussen lichaam en geest ontkennen, dan zal de zorg onbetaalbaar worden. Dan komt er een tijd dat al het geld gaat naar de instandhouding van onszelf, als mechanische- en chemische wezens (volgepropt met steeds nieuwe onderdelen en medicatie) waar de essentie uit verdwenen is.

Dan zijn we aangeland bij de robot-mens. Een mens, die nog wel op aarde is, maar die niet meer leeft in de werkelijke betekenis van het woord: bezig zijn met het opnemen en verwerken van alles om hem heen om op die manier zijn ziel/geest te vormen.

Obsessies

Ruzies ontstaan vaak door meningsverschillen tussen mensen die niet overbrugd kunnen worden. Op TV worden er dan wat BN-ers bij gehaald om die brug te slaan, of een rijdende rechter om de partijen weer bij elkaar te brengen. Maar wat maakt dat zoveel mensen moeite hebben met een andere mening?

Onzekerheid

Als iets je helemaal niet interesseert, dan laat iemands mening daarover je letterlijk koud. En als je zelf een mening hebt waar je echt voor staat, dan kun je een andere mening gewoon accepteren. Maar zodra iemands mening raakt aan jouw eigen onzekerheid of onvermogen (en je dus in verwarring wordt gebracht) dan wordt het lastig. Dan raak je verwikkeld in een verhitte strijd om aan jouw eigen opvattingen vast te houden. En dan voel je je persoonlijk aangevallen waardoor je de relatie liever verbreekt dan overbrugt.

Zit je in zo’n situatie, vraag je dan af hoe het komt dat je de mening van een ander als bedreigend of kleinerend ervaart. Wat maakt dat jou die mening zo raakt? Waarom heb je zoveel moeite met de benadering vanuit een ander perspectief dan het jouwe?

Waardevol gedachtengoed

Het hebben van een stevige mening is een waardevol gedachtengoed dat getuigt van een grote betrokkenheid bij een onderwerp. Elke andere mening is dus eigenlijk een geschenk waar we onze eigen meningsvorming mee kunnen voeden. In plaats van te gaan steigeren of te blokkeren is het dus verstandiger om goed door te vragen hoe deze persoon tot zijn mening is gekomen.

Want het vormen van een gefundeerde mening vraagt niet alleen veel tijd, maar ook de nodige fijn slijperij. Net zoals je van een ruwe steen een diamant kunt maken door hem van alle kanten te slijpen, krijgt ook een mening steeds meer facetten op basis van nieuwe kennis. En daardoor kan elke mening morgen weer net even anders zijn dan vandaag.

Dat laatste is geen wispelturigheid, maar veel eerder een kwestie van voortschrijdend inzicht.

De waarde van het leven

Waartoe zijn wij op aarde? Deze vraag werd ons vroeger in het Christendom al jong gesteld. Het antwoord was dan zonder nadenken: ‘om God te dienen en hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn’. De betekenis daarvan bleef onduidelijk, maar ons werd aangeraden om de diverse ge- en verboden van onze kerk te respecteren.

Meer dan één leven

Ruim een jaar geleden heb ik al iets geschreven over reïncarnatie en karma (2 verschillende artikelen). Begrippen die wij als Christenen niet direct gebruiken maar die in feite wel verweven zitten in veel Bijbelteksten. Zoals in een alternatief antwoord op bovenstaande vraag:  “Wij komen bij God vandaan, en wij worden weer thuis verwacht in zijn eeuwige en grenzeloze heerlijkheid. Daartussenin leven wij op deze aarde”.

Het leven op aarde lijkt dus bedoeld als ‘een reisje’ naar de stoffelijke wereld (de Universiteit van het leven) om nieuwe ervaringen op te doen.

Ontwikkeling van de ziel, geest

Niet alleen in het Christendom maar ook in alle andere religies wordt aangedrongen op de ontwikkeling van onze ziel, onze geest. Alle geloven zijn het er over eens dat wij niet worden afgerekend op wat wij aan geld of goederen hebben verzameld, maar op het werk dat wij aan onze ziel hebben verricht.

De zin van het leven is dus de zelfontwikkeling: het steeds weer bijslijpen van je ziel. Dat wil zeggen leren van je fouten, constant te rade gaan bij je geweten, zoveel mogelijk goed doen en je ego opzij zetten. Het gaat niet om macht maar om kracht. Niet om lusten en begeerten maar om bewogenheid en liefde. Niet om prestaties of resultaat maar om zuivere intenties. Want alleen als je iets met de juiste intenties doet, zonder enig belang voor het ego, wordt een fout of misstap je vergeven.

Kijk niet naar een ander

Als jouw intentie is de ander een loer te draaien of de loef af te steken, dan heb je voor jezelf weer iets recht te zetten (de wet van karma). Onze opdracht is een goed mens te zijn, met zorg voor onze naasten en het leren onderscheiden van goed en kwaad. Daarbinnen heeft iedereen een eigen ‘doel’. Dus kijk of wijs nooit naar iemand anders, want wat de één al geleerd of gezien heeft zal voor de ander pas later aan de orde komen (iedereen zit in een andere klas). En behandel de ander als je gelijke, als een ziel die -net als jij- ook bezig is met het opdoen van nieuwe ervaringen.

Als je dat lukt, dan kun je vredig je ogen sluiten als dit leven voorbij is.

Een eigen mening: vaak aanleiding tot ruzie