In deze tijd van het jaar zitten we nog wel eens te praten of te discussiëren. Want wat moet je anders als je toch gezellig bij elkaar wilt zitten en geen zin hebt in spel. En dan krijg je het gedonder in de glazen. Want waar de één star en vasthoudend is in zijn opvattingen, is de ander flexibel en bereid zich steeds buiten de geijkte paden te begeven.

Behoudend of innovatief

Er zijn mensen die uitermate behoudend zijn, en mensen die altijd wel in zijn voor iets nieuws. De één zoekt zekerheid en veiligheid, is defensief en afhoudend ingesteld terwijl de ander zich graag bezighoudt met nieuwe en vooruitstrevende ideeën. En als de eerste (Star) in gesprek komt met de tweede (Flexibel), dan kun je er op rekenen dat er iets fout gaat. Want Star is alleen maar bezig zijn eigen grenzen te verdedigen terwijl Flexibel altijd bezig is de grenzen te verleggen.

Breng je deze twee mensen in alle rust bij elkaar, dan is er snel herrie in de tent en kan elke discussie beter meteen worden gesloten.

Lichaamstaal

De lenigheid van de geest stemt overeen met de lenigheid van het lichaam. Iemand die altijd strak vasthoudt aan zijn eigen beperkte opvattingen, is ook in zijn lichaam(staal) niet beweeglijk en flexibel. Aan deze persoon valt niet veel af te lezen, en zijn bewegingen zijn vaak net zo houterig als zijn gedachten. Als hij zich niet meer gehoord voelt, dan zal hij in een starre en weerbarstige houding schieten of steeds agressiever worden.

En de heel beweeglijke mens, die bereid is alles te bevragen en te onderzoeken, zal zijn passie in een discussie op allerlei manieren proberen uit te drukken met mimiek en gebaren. Die kan simpelweg niet rustig zitten luisteren naar iets wat hem hevig benauwt, loopt heen en weer of gaat iets anders doen.

Alleen de van nature kalme en ingetogen mens zal zichzelf aan dit spervuur weten te onttrekken en alles zwijgzaam aanhoren.

Zo lichaam, zo geest

Wil je dus weten hoe iemand in een discussie zal gaan reageren, kijk dan naar de manier waarop deze persoon normaal in het leven beweegt. Hoe zit het met de expressie van zijn gezicht, hoe vlot en soepel stapt hij door het leven? Kun je nog spelen met die persoon en met nieuwe ideeën aankomen, of verwijst hij elk nieuw plan meteen naar de prullenbak?

En kijk naar de lichamelijke klachten die de ander heeft. Want elke aandoening die iemand (chronisch) star en stram laat bewegen is een indicatie voor wat er geestelijk in hem omgaat: hernia (probeert de rug recht te houden), reuma (stijf in alle gelederen), nieuwe knieën of heupen (nodig omdat de oude niet meer konden bewegen) of stramme spieren ergens in het lijf.

Kan iemand nog bukken of buigen, door de knieën gaan of een royaal gebaar maken? Kan iemand nog lachen of grappen maken, of is alles altijd serieus? Want als je dit in kaart hebt, kun je je een beeld vormen van iemands lenigheid in de geest.

Mindfuck en aandacht voor de familie

We zijn weer wat nieuwe woorden rijker. De drie belangrijkste daarvan zijn blokkeerfries, yogasnuiver en mangomoment. De eerste blokkeerde de Zwarte Piet protesten in Friesland, de tweede doet doordeweeks aan yoga maar snuift drugs in het weekend en het derde is een onverwachte attentie voor een zorgbehoevend persoon (ontleend aan een Belgisch VRT programma).

Protest, ontspanning en zorg

De keuze van deze woorden staan in wezen model voor onze samenleving, waarin protest, ontspanning en zorg voortdurend om voorrang vechten. We protesteren tegen van alles, hebben moeite om ons te ontspannen en zijn o, zo gelukkig als ons een enkel mangomoment ten deel valt. Want dat laatste is iets wat anderen afkomstig moet zijn, van een zorgverlener die een klein gebaar maakt van grote waarde voor een ‘patiënt’.

Dat wat het standaard gebaar zou moeten zijn in onze zorgmaatschappij, is nu een uitzonderlijk verrassend iets.

Alleenstaand en ziek

Nu er ruim 3 miljoen mensen alleenstaand zijn, 1/3 van de gezinnen uit elkaar vallen (vaak met vechtscheidingen), veel kinderen hun vader niet meer zien en er zeker 9 miljoen (!) mensen chronisch ziek zijn, zou onze maatschappij bol moeten staan van de mangomomenten. Momenten van oprechte aandacht voor een ander, die het moet doen met allerlei beperkingen in het leven.

Maar dat gebeurt niet. Liever trekken we een geel hesje aan om de barricade op te gaan of sluiten we ons af van anderen om ons weer ‘zen’ te voelen. Het verkeren in gezelschap, het letterlijk ‘gezellig’ hebben, is een schaars goed geworden.

Laten we het weer gezellig maken

Het typisch Nederlandse woord ‘gezellig’ lijkt het loodje te gaan leggen, en als we niet oppassen wordt dat straks uit de Van Dale geschrapt.

Dus laten we het weer eens echt gezellig maken. Een sfeer creëren van knusheid, vriendelijkheid, huiselijkheid en vertrouwdheid in goed gezelschap. Gewoon in contact zijn met mensen, goede gesprekken voeren en praten over dingen die ons dwars zitten of die we moeilijk vinden. De tijd nemen om te vragen en te luisteren, in plaats van ‘even te appen’ met een one-liner, een standaard kerstkaart of een dubbelzinnig filmpje.

Want één goed gesprek is veel warmer en heilzamer dan een enkel mangomoment.

Fijne kerstdagen allemaal!

Eergisteren was er weer zo’n mooi congres dat hoop biedt op een andere benadering van ziekten. Want daar kwamen alle endocrinologen, bio medici, psychiaters en andere geneeskundigen samen om over stress te praten als aanjager van ziekten. Uit de verdergaande onderzoeken naar Obesitas is duidelijk naar voren gekomen dat het stresshormoon Cortisol bij alle patiënten sterk verhoogd is. Maar dat deze verhoging niet afneemt alleen door anders te gaan eten!

Eindelijk wordt de geest dus genoemd als een onlosmakelijke en bepalende factor bij ‘ziekte’.

Stress: inspanning zonder resultaat

Professor Liesbeth van Rossum (internist, endocrinoloog en hoogleraar Obesitas en Stress aan het Erasmus MC) noemt stress ‘je druk maken zonder de voldoening van je inzet’. Dit is niet alleen de aanjager van allerlei chronische lichamelijke ziekten, maar ook voor de collectieve geestelijke problematiek in onze maatschappij: depressiviteit, angsten en onzekerheden. Volgens haar wordt de stress na elke ‘mislukte poging’ van kwaad tot erger, waardoor je uiteindelijk in de fase terecht komt van ‘stress over de stress’.

Psychiater Christiaan Vinkers, als psychiater en onderzoeker verbonden aan het UMC in Amsterdam, komt voortdurend tot dezelfde conclusies in o.a. zijn onderzoeken naar depressiviteit. Hij ziet stress als een ‘innerlijke gedrevenheid’ om iets tot stand te brengen, maar daar niet in slagen. Depressiviteit is volgens hem dan ook het symbool voor alle onvervulde wensen die ons dagelijks beheersen.

Stress met voldoening: moe maar voldaan

Alle inspanningen, die tot een bevredigend resultaat leiden, zijn dus een vorm van goede en normale stress: rennen of vechten voor je leven, lichamelijk werk met resultaat (van schoonmaken tot iets creëren), geestelijk werk met waardering (plannen maken, je stem kunnen laten horen, meedenken, teamgeest), je inspannen voor anderen en daar goedkeuring voor krijgen, een goed gesprek, een gezellig feestje. Tevreden en blij zijn met wie je bent en wat je hebt.

Stress zonder voldoening: je opgejaagd blijven voelen

Alle andere vormen van stress (spanning), zijn dus ziekmakend: vechten tegen de bierkaai, iets willen wat je niet gedaan krijgt. Of iets menen te ‘moeten’, terwijl je er geen zin in hebt. Meer specifiek: een baan willen die je niet aan kunt, jezelf afmeten aan een ander, gezellige contacten willen maar die niet kunnen krijgen en naar feestjes of bijeenkomsten gaan ‘voor de goede sier’. Het is mee rennen in een marathon, waar je niet in thuishoort.

Als je dus wilt weten, waar een chronische ziekte vandaan komt, neem dan eens de tijd om jouw eigen geest te onderzoeken. Wat jaag je na? Wat zet je onder druk (hoge bloeddruk)? Wat ontbreekt er aan warmte en liefde in je leven, wat je alsmaar hoopt te krijgen (diabetes)? Wat maakt dat je niet tevreden en voldaan kunt zijn met dat wat je bent en hebt (obesitas/boulimia/anorexia)?

Ga dan na wat er elke dag in je hoofd rondspookt zonder (kans op) bevredigend resultaat.

In deze donkere tijd van het jaar lijkt het licht aan de horizon ver te zoeken. En als je dan met radio of TV thuis zit te puzzelen, wordt alles nog donkerder. Want wat er via de media op je afkomt is nooit positief, hoopgevend of leuk.

Gewauwel

De Nederlandse radio en televisie zijn goed in het eindeloos herhalen van gebeurtenissen, in het wauwelen en emmeren over dingen die er eigenlijk niet toe doen. Maandenlang gaat het over de Brexit waar wij geen zeggenschap over hebben. Wekenlang gaat het over de kleur van Zwarte Piet. Dagenlang gaat het over de Eerste Wereldoorlog, 100 jaar geleden. En in december gaat het altijd om geld, € 1,00 of 1% meer of minder. Daar tussendoor krijgen we dan ook nog Emiel Ratelband, de grote narcist van onze samenleving. 

Dit alles staat symbool voor de leegheid in ons bestaan en de psychische nood waarin we verkeren. Inmiddels is 1/3 van de ouderen eenzaam (meer dan 1 miljoen) en staan er bijna 100.000 jongeren op de wachtlijst voor psychische hulp. En dan heb ik het nog niet over de miljoenen andere mensen die pillen slikken tegen depressiviteit of slapeloosheid.

Niet normaal, nooit tevreden

Zo zijn er nog maar weinig mensen ‘normaal’. We kunnen ons druk maken over een verhoging van de ziektekostenpremie, een luttele verhoging van het inkomen en een nieuw in te voeren vliegtax van een paar euro. En tegelijkertijd rennen we ons rot om allerlei onzinnige cadeaus te kopen en de koelkast vol te stoppen met lekkernijen waar de helft weer van wordt weggegooid.

We hebben van alles zoveel, dat we niet eens meer weten wat er werkelijk toe doet. En dat maakt rusteloos, ontevreden, onverzadigd en altijd zoekende.

Geel hesje

In een poging om ons goed te voelen, trekken we dus een geel hesje aan en roepen schande naar de politiek. Die moet maar zorgen dat het beter gaat, en dat iedereen genoeg heeft. Maar dat is de omgekeerde wereld. Want wij zijn het zelf die er een puinhoop van maken.

De politiek kan er niets aan doen dat wij de weg kwijt zijn en dat ons leventje van glamour en glitter nooit perfect is. Laten we ons bezinnen op het leven zelf, en zorgen voor meer inhoud. Want alle depressieve ouderen kunnen ons vertellen waar het werkelijk om draait: contacten, aandacht en gezelligheid. En de jongeren met psychische problemen? Die weten ook heel goed dat het niet de luxe is die gelukkig maakt.

Stress: aanjager van ziekten