Elk lichaamsdeel staat voor een bepaalde levensfunctie

Eén van de meest bekende voortrekkers van het idee dat lichaam en geest samen in het spel zijn bij het ziek zijn, is Christiane Beerlandt (overleden in 2015). In haar lijvige boekwerk ‘Sleutel tot zelfbevrijding’ wordt de psychologische oorsprong van ruim 1.300 zieken/kwalen beschreven (16^e editie uit 2015), gerelateerd aan de levensfunctie van het betreffende lichaamsdeel. Van dit boek zijn, samen met haar andere boeken over ‘alles wat geen toeval is’,  ruim 350.000 exemplaren verkocht (meting 2015). Dit boek sla ik keer op keer weer open om te begrijpen welk levensthema er gekoppeld is aan welke klacht en aan welk deel van het lichaam. En dan wordt het ook steeds duidelijker waarom er zoveel gezegden zijn die op onze gemoedstoestand slaan maar een lichaamsdeel gebruiken om dat te verwoorden:  ‘de buik vol hebben van iets’, ‘iets op onze lever hebben’, iets niet kunnen verkroppen’, ‘iets niet helder zien’, ‘niet willen horen’, ‘het ergens benauwd van krijgen’ of ‘krampachtig in het leven staan’. Elk orgaan vertegenwoordigt een bepaald element van ons zijn en heeft een deelfunctie in ons leven, waarin we allerlei dingen moeten leren.

Niet iedereen wordt ziek van hetzelfde

Zo heeft iedere individuele ziekte een individuele oorsprong, en daarom wordt niet iedereen ziek van hetzelfde: de één kan omgaan met datgene wat er gebeurt, de ander niet. Oftewel de een is tegen iets bestand (=weerstand in lichamelijke en psychologische zin); de ander wordt er door verstoord.

En zoals een individuele ziekte iets zegt over het levensthema van een persoon, zegt een collectieve ziekte iets over het levensthema van een groep of volk (malaria, gele koorts, tyfus etc). De betreffende bacterie of het virus (HIV, Malaria, Zika) kan dan worden gezien als ‘boodschapper’, de gever van het signaal dat er iets in die persoon/groep moet veranderen. Immers ook hier geldt dat niet iedereen ziek wordt die het virus of de bacterie met zich meedraagt.

Met andere woorden: de stoffen van buitenaf maken alleen dat we ziek worden als er een thematische aansluiting is met de geest van de betreffende mens (het vatbaar zijn voor iets).

Ontsteking is ontvlamming

Chronisch ziek: een symptoom van onze leefwijze

Er zijn nog nooit zoveel mensen (chronisch) ziek geweest als in deze tijd, waarin het ons aan niets ontbreekt. En dat is bijzonder opmerkelijk. Want de medische wetenschap heeft ons -in de afgelopen decennia- een gedetailleerd inzicht gegeven in de werking van het menselijke lichaam en een scala aan nieuwe technieken ontwikkeld die (delen van) ons lichaam weer feilloos kunnen laten functioneren als er iets hapert. Ook zijn er ingenieuze medicijnen ontwikkeld die ons van de meest vervelende symptomen kunnen bevrijden als we ergens hinder van ondervinden. Als geneeskunde alleen een kwestie van techniek zou zijn, dan zou ‘ziekte’ iets zijn wat gaandeweg uit ons leven verdwijnt. Maar niets is minder waar. Ziekten worden steeds chronischer en -ogenschijnlijk- onvermijdelijk.

Hoe kan dat? Missen we hier misschien een stukje van de puzzel?

Ja, dat denk ik. Door de technische en specialistische benadering van ziekte zijn we het zicht op het geheel kwijt geraakt. We rennen voor elke kwaal naar de huisarts en zijn vergeten dat de meeste aandoeningen maar tijdelijk zijn en vanzelf over gaan. Daarmee zijn we ook het vertrouwen in ons zelfhelende vermogen kwijtgeraakt, iets wat in vroegere eeuwen heel normaal was. We denken dat ons lichaam een afzonderlijk werkend organisme is, dat niets met onze geest van doen heeft. Ziekte lijkt te worden veroorzaakt door een boosdoener van buitenaf of door een ongelukkig foutje in onze genen. Maar is dat zo?

Uit balans zijn

Toen ik als kind regelmatig flauw viel, ontdekte ik op een zeker moment dat ik dat met mijn ‘geest’ kon voorkomen. Ik herkende de aanloop daar naar toe, en wist op een zeker moment dat ik die situatie kon keren. Ook andere lichamelijke kwalen heb ik -later- kunnen koppelen aan de situatie waarin ik zat. Dat heeft me overtuigt van het feit dat we eigenlijk ‘ziek zijn van onszelf’: dat er in ons zelf iets speelt waar het lichaam op reageert. Zo weten veel mensen wanneer (en waarom) ze migraine krijgen, of waarom die koortsuitslag weer opdoemt. Mijn stelling is dan ook dat elke lichamelijke klacht met een zekere verstoring in onze geest te maken heeft, met iets waardoor we uit balans zijn.

De samenhang tussen lichaam en geest

Ziek: uit je goede doen zijn

We hebben vaak te maken met iemand die zich ziek meldt, niet verschijnt op school of op het werk omdat hij daartoe niet in staat is. Wat is er dan aan de hand? Hoe serieus moeten we dat nemen?

Als we naar Van Dale kijken, dan zien we de volgende omschrijving van ‘Ziek (zijn)’: lichamelijk ongesteld, zich bevindende in de toestand dat de levensprocessen niet regelmatig en ongestoord verlopen, dat niet alle organen goed werken, ‘krank’. Dit alles geeft aan dat iemand zich lichamelijk beroerd of belabberd voelt. Dat dit ‘ziek zijn’ heel subjectief is, weten we allemaal. Want de ene persoon meldt zich ziek met een simpele verkoudheid, terwijl de andere dat pas doet als hij er letterlijk bij neervalt.

Maar ziek zijn heeft daarnaast nog een andere betekenis, te weten: zieken, zeuren, emmeren, mauwen, zaniken, zemelen, altijd dezelfde deun zingen, griepen. Hierbij gaat het om de ‘ongezonde manier’ waarop iemand omgaat met dingen in het leven, los van het lichaam.

Lichaam en geest: onlosmakelijk verbonden

Als we beide begrippen goed bekijken, dan kunnen we ons nauwelijks aan de indruk onttrekken dat ziek zijn niet alleen met ons lichaam te maken heeft, maar ook met onze geest. We zouden kunnen zeggen dat ‘ons iets mankeert’. Oftewel: er mankeert (ontbreekt) iets aan ons leven waardoor wij het lelijk te pakken hebben.

De moderne geneeskunde (allopathie) wil nog steeds niet veel horen over het idee dat ziekte een soort signaal is van onze ziel/geest. Toch kennen we voldoende voorbeelden van de zogenoemde  idiopathische- of psychosomatische klachten waar geen oorzaak of verklaring voor gegeven kan worden (migraine, neuralgische pijnen, fibromyalgie, hyperventilatie, chronisch vermoeidheidssyndroom etcetera). In gewone mensentaal betekent dit niets anders dan dat het ’tussen de oren zit’. En als er een virus heerst, of er komt besmet voedsel op tafel, dan worden nooit alle mensen ziek die ermee in aanraking zijn geweest. Hoe kan dat?

Ziek van onszelf

Eigen wijsheid: meer weten dan je denkt

Niet alles wat jij weet, heeft iemand jou verteld. En niet alles wat jij kunt of doet, heeft iemand jou geleerd. De mens weet, net als elk dier, heel veel vanuit zichzelf. We kunnen dat instinct noemen, of innerlijk weten. Een ‘Eigen Wijsheid’ dus, die iedereen gewoon in zich heeft. Oftewel gewoon je hart volgen.

Jezelf zijn en blijven

De Eigen Wijsheid wordt in onze maatschappij vaak genegeerd of de kop ingedrukt. Niet alleen door anderen maar -ongemerkt- ook door onszelf. Telkens weer komt er een nieuw verbod of een nieuwe richtlijn op ons af, uit angst dat er anders iets met iemand fout zal gaan. We lijken ons niet alleen te moeten indekken tegen elk risico van het leven zelf maar ook tegen elk risico op ongelijkheid en discriminatie. En als we niet aan de normen voldoen en gewoon onszelf willen blijven, dan worden we gestraft (boete) of we horen er niet meer bij en worden uit de groep gestoten.  Zo worden we van een karakteristiek individu tot een volgzaam kuddedier gemaakt.

Eenheidsworst

Als jij je tot deze eenheidsworst laat verleiden, en jouw eigen belangen voortdurend opoffert voor die van een ander, dan zul je daar de rekening van gepresenteerd krijgen: de rekening van ziekte en kwalen, die het gevolg zijn van de onbalans in jouw gevoelsleven. Hoe deze samenhang tussen het lichaam en onze geest eruit ziet? Dat komt in de volgende artikelen.

Wat heet ziek