Zorgzaam en betrokken
We leven in een tijd waarin begrippen als zorgzaam (bijdragen aan het goed voelen van de ander) en betrokken (je verbonden voelen met de ander) in relaties ver te zoeken zijn. In de vaart van het toenemende individualisme en egoïsme (ik, en nog eens ik) zijn deze begrippen uit beeld verdwenen, of op zijn minst in een verkeerde context geplaatst. De vraag ‘wat je gaat doen’ is momenteel belangrijker dan de vraag ‘hoe het met je gaat’. En de communicatie via Apps en beelden is vooral bedoeld (en geschikt) om het leven spannender te doen lijken dan het is.
Bijna niemand lijkt nog te willen weten hoe het echt met iemand gesteld is.
Bemoeienis of belangstelling?
Als je een persoonlijke vraag aan iemand stelt, dan waag je je al gauw op glad ijs. Want met enige pech wordt dat gezien als bemoeienis. En als je een soort ‘advies’ geeft vanuit eigen kennis of ervaring, dan wordt daar vaak hetzelfde etiket op geplakt. Maar er is een groot verschil tussen het ‘actief mengen in zaken’ (bemoeien) en belangstelling of aandacht hebben voor iemands ‘welbevinden’ (zorgzaam en betrokken zijn).
Het probleem is alleen dat woorden vaak veel te letterlijk worden genomen en getoetst aan het eigen beeld bij dat woord. Dat is de reden waarom steeds meer mensen ‘zich aangevallen voelen’ door iets wat de ander zegt. In plaats van dat mensen doorvragen naar een uitleg van het gezegde, vullen ze het gewoon in met hun eigen lading. Zo kan de geïnteresseerde vraag ‘wat ben je aan het doen’ zomaar worden opgevat als controle, en de vraag ‘gaat het wel goed met je’ als een verwijt. Menigmaal volgt dan de argwanende tegenvraag ‘hoe bedoel je?’.
Gevangen in eigen denkpatroon
De mens zit inmiddels te vast in zijn eigen patroon van opvattingen en handelingen. Belangstelling, betrokkenheid en zorgzaamheid lijken –als ze al aan de dag worden gelegd- eerder een onaangename dan een plezierige verrassing. En in veel gevallen maken ze deel uit van een soort ruilsysteem van verplichtingen in de trant van “voor wat hoort wat”, “voor niets gaat de zon op” of “met gelijke munt betalen”.
Een vraag om hulp wordt vaak ingehouden door het gevreesde oordeel dat je niet zelfredzaam zou zijn, en als je spontaan aanbiedt om te helpen raken veel mensen in verwarring. “Ik kan dat heus zelf wel”, “jij doet dingen niet op mijn manier”, “Ik wil je niet in mijn huis” en andere onuitgesproken gedachten maken dat er nooit gebruikt wordt van het aanbod.
Het puur GEVEN is ook in psychologische zin bijna onmogelijk geworden omdat zorgzaamheid en betrokkenheid eenvoudig vertaald kunnen worden naar bemoeienis en een inbreuk op iemands (zogenaamde) privacy.
Aandacht compleet versnipperd
Zorgzaamheid en betrokkenheid vragen om echte aandacht, een geconcentreerd aanwezig zijn in de sfeer van de ander. Op de eerste plaats moet de ander dat natuurlijk wel toelaten. Als iemand zich niet openstelt voor de aandacht van de ander, krijgt geen enkele relatie een inhoudelijke kans (en kant). Ten tweede vraagt het de nodige tijd. In een vluchtig bezoek van een vijftien minuten kom je per definitie niet verder dan een oppervlakkig contact. Bovendien legt iedereen altijd en overal de mobiele telefoon naast zich neer om op elke ‘pingel’ te kunnen reageren. Geen enkel ander gebaar is dodelijker voor persoonlijke aandacht dan dit!
Als we onze samenleving ten goede willen veranderen, is de verslaving aan het mobiel dan ook wel eerste wat moet verdwijnen. Dat roer moet definitief om. Want een sociaal menselijk samenzijn (ook op de werkvloer) en gezelligheid zijn volstrekt onmogelijk bij een concentratie van –bij benadering- vijf minuten.
NB:
Het begrip zorgzaamheid heeft in principe niets te maken met het ‘doen’ van dingen voor een ander. Want als je dingen voor een ander doet om zelf leuk gevonden te worden of jezelf goed te voelen (om welke reden dan ook), dan is er van zorgzaamheid geen sprake. Het gaat meer om de zuivere intentie en een bewuste aansluiting van datgene wat je doet op de wezenlijke behoefte van de ander.
Geen reacties